Bộ Công Thương đồng tình với báo cáo của Bộ KH&ĐT về vai trò vị trí, tầm quan trọng và những nỗ lực đóng góp của doanh nghiệp tư nhân trong phát triển kinh tế của đất nước. Chúng tôi cũng chia sẻ những khó khăn vướng mắc mà doanh nghiệp gặp phải.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên

Thời gian tới để tiếp tục khai thác phát huy tiềm năng to lớn của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam, đặc biệt là để đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% GDP năm 2025, về phía Bộ Công Thương, chúng tôi kiến nghị các doanh nghiệp một số vấn đề như sau:

Thứ nhất, đề nghị bám sát tình hình chính trị, kinh tế thế giới, cơ hội hiếm có và những yêu cầu trong nước để có sự điều chỉnh chiến lược và kế hoạch sản xuất kinh doanh của mình.

Tập trung cho việc nghiên cứu và phát triển công nghệ , tiên phong trong đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả trong việc đầu tư kinh doanh của mình.

Thứ hai, tích cực tham gia thực hiện các đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực, góp phần làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống thông qua việc đầu tư, kích hoạt tiêu dùng và tăng cường xuất khẩu.

Đồng thời chủ động khai thác các động lực tăng trưởng mới, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ; phát triển các lĩnh vực mới nổi như chip và công nghệ AI để tăng tốc, bứt phá, phát triển một cách bền vững.

Thứ ba, chủ động nghiên cứu, thu xếp nguồn vốn, điều chỉnh chiến lược, kế hoạch sản xuất kinh doanh để tích cực tham gia dự án trọng điểm quốc gia, nhất là trong lĩnh vực giao thông và năng lượng, các dự án nằm trong nhóm khuyến kích đầu tư đã được xác định tại các quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch ngành quốc gia.

Riêng ngành Công Thương, 4 quy hoạch ngành bao gồm Quy hoạch năng lượng, Quy hoạch điện, quy hoạch hạ tầng dự trữ xăng dầu khí đốt quốc gia và quy hoạch thăm dò khai thác khoáng sản, có khoảng hơn 50 nghìn dự án và tổng mức đầu tư lên tới hàng triệu tỷ đồng. Đây là dư địa rất lớn để các doanh nghiệp có thể khai thác vừa là tăng dư địa cho đất nước, vùa là nguồn cung các nguyên liệu cho sản xuất và dự phòng.

Đặc biệt là các doanh nghiệp tư nhân lớn nêu cao tinh thần tự chủ, tự tin, tinh thần tự hào dân tộc để phát huy thế mạnh, vươn lên đủ sức cạnh tranh với doanh nghiệp ngoài, tham gia tích cực và chủ động vào kinh tế toàn cầu đồng thời cùng với doanh nghiệp nhà nước dẫn dắt doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia vào hệ sinh thái các doanh nghiệp Việt Nam và các chuỗi sản xuất toàn cầu.

Thứ tư, chú trọng khai thác có hiệu quả các hình thức thương mại, các loại thị trường, phát triển thương mại điện tử xuyên biên giới, các mô hình phân phối hiện đại, dịch vụ Logictics để mở rộng thị trường trong và ngoài nước. Tận dụng các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam là thành viên. Chú trọng xây dựng, bảo vệ và phát triển thương hiệu nhất là các mặt hàng truyền thống, mặt hàng nông lâm thủy sản, hàng tiêu dùng…

Chủ động tìm kiếm giải pháp để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng của doanh nghiệp FDI, doanh nghiệp tư nhân lớn.

Thứ năm, đề nghị chủ động , tích cực nghiên cứu tham gia xây dựng và phản biện chính sách với các cơ quan quản lý nhà nước trên tinh thần xây dựng khẩn trương theo cách vừa chạy vừa xếp hàng, góp phần nâng cao chất lượng công tác hoàn thiện thể chế.

Bộ Công Thương sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm đối tác, kết nối thị trường, hỗ trợ trong quá trình tiếp cận các quy hoạch, kế hoạch, cơ chế chính sách hiện hành, thực thi các nội dung hành chính một cách nhanh chóng thuận lợi. Sẵn sàng lắng nghe, sẵn sàng đối thoại một cách cởi mở để tiếp thu có chọn lọc, đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi hoặc ban hành mới các cơ chế chính sách đủ mạnh và khả thi để các doanh nghiệp có thể tham gia nhiều hơn, hiệu quả hơn cho phát triển kinh tế xã hội đất nước, góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên.

Về vấn đề điện, tháng 5/2023, Chính phủ đã công bố Quy hoạch điện VIII, và ngay sau đó 8 tháng thì công bố kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII. Theo đó, đến năm 2030 chúng ta phải phát triển 150.424 MW, tức là gấp 2 lần công suất hiện nay theo hướng tăng năng lượng tái tạo, phát triển hợp lý điện khí , phát triển tối đa thủy điện, điện sinh khối trong đó có điện rác để tạo nguồn điện nền cho nguồn cung ứng điện đất nước.

Nhưng tất các quyền này đều bám sát nhu cầu phụ tải của đất nước, phụ tải của từng vùng, chứ không phải phát huy tối đa tiềm năng. Tiềm năng của chúng ta về năng lượng tái tạo là rất lớn nhưng nếu phát triển một cách tối đa mà không căn cứ vào nhu cầu phụ tải thì hàng loạt các vùng, các địa phương phát triển xong thì đắp chiếu để đấy bởi vì không có nhu cầu.

Đồng thời ban hành Quy hoạch điện VIII thì cũng ban hành một loạt nghị định, thông tư và đã quy định rất rõ ràng về quy trình, thủ tục, thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư. Đến nay, trừ các dự án trọng điểm quốc gia, Bộ Công Thương chỉ làm 3 việc, một là quy hoạch kế hoạch, hai là tham mưu xây dựng cơ chế chính sách, ba là thanh tra kiểm tra, còn lại nhà đầu tư và chính quyền địa phương tự quyết định. Chúng tôi không gây khó khăn cản trở một dự án nào trong lĩnh vực năng lượng và cả lĩnh vực khai thác khoáng sản.

Chủ trương của Chính phủ, đặc biệt là Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu cho phát triển tối đa năng lượng tái tạo, nhưng phải nhằm vào 3 mục tiêu. Mục tiêu thứ nhất bám sát nhu cầu phụ tải của đất nước, của vùng, mục tiêu thứ hai là cho các hợp đồng mua bán điện trực tiếp DPPA và mục tiêu thứ ba là cho các hợp đồng xuất khẩu điện. Như vậy là bám sát mục tiêu này chứ không phải phát triển tối đa. Phát triển tối đa mà đắp chiếu để đấy là có tội với đất nước, có tội với nhân dân.

Cuối cùng là cơ chế giá theo quy định của Luật Giá và Luật Điện lực. Luật Điện lực quy định Nhà nước ban hành khung giá, việc này Bộ Công Thương đã và đang làm. Không còn loại hình nguồn điện nào là không có giá.

Việc đàm phán là yêu cầu của Luật Giá, thị trường điện là phải có sự cạnh tranh. Trong khung giá ấy giữa bên mua bên bán phải đàm phán với nhau, nhưng tôi cũng đồng tình là rút ngắn thời gian lại. Nếu chỉ căn cứ vào khung giá để ký hợp đồng thì lại giống như giá FIT mà giá FIT có rất nhiều vấn đề mà cần tiếp tục nghiên cứu.Giá FIT trong giai đoạn ngắn với một loại hình nguồn điện là cần thiết nhưng kéo dài nó và áp dụng cho tất cả các loại hình là sai vì nó không còn là thị trường nữa. Chúng ta muốn cạnh tranh lành mạnh mà giờ lại muốn Nhà nước quy định là không đúng.

Còn về khai thác mỏ sắt theo ý kiến của anh Long, hiện nay có 2 mỏ Quý Sa của Lào Cai và Thạch Khê của Hà Tĩnh, riêng mỏ Thạch Khê đang chờ cấp có thẩm quyền quyết định. Còn mỏ Quý Sa có trữ lượng 120 triệu tấn của tỉnh Lào Cai được đã cấp phép cho công ty thép Việt Trung từ năm 2007 và thời hạn kết thúc là năm 2020. Công ty này có 45% vốn của thép Việt Trung, doanh nghiệp trong nước, 10% vốn của doanh nghiệp tỉnh Lào Cai và 45% vốn của doanh nghiệp Trung Quốc. Đến năm 2020, thời điểm cuối cùng của giấy phép, doanh nghiệp này đã khai thác 20 triệu tấn/120 triệu. Hiện nay còn 100 triệu tấn nữa, theo nguyên tắc thì trong quy hoạch 866 thì mỏ này tiếp tục khai thác để phục vụ nhu cầu đất nước. Nhưng theo quy định của pháp luật, mỏ này cần được làm thủ tục cấp mới chứ không phải kéo dài giấy phéo từ đầu. Tôi cũng được biết là doanh nghiệp này có vi phạm, phải cấp mới, mà muốn cấp mới phải đóng cửa mỏ, muốn đóng cửa mỏ thì doanh nghiệp này phải hoàn tất thủ tục, nghĩa vụ tài chính, Bộ TNMT sẽ quyết định việc này. Sau đó Bộ Công Thương sẽ phối hợp thực hiện. 

PV